Stadhuis Vlissingen

_

In het stadhuis van Vlissingen heeft Lichtvormgevers gebruik gemaakt van licht dat is geïntegreerd in de architectuur van het gebouw, waarbij lichtsferen aansluiten bij de functies en de sfeer van de verschillende ruimtes. Daar waar gewenst, is gekozen voor mooi vormgegeven verlichting en bijzondere, speciaal ontworpen lichtobjecten, terwijl op andere plaatsen de verlichting wegvalt en de architectuur niet wordt gehinderd door uitbundige vormen. Alle verlichting wordt aangestuurd door hoogwaardige voorschakelapparatuur en een intelligent lichtbesturingssysteem. In het project was er een intensieve samenwerking tussen de Architect KuiperCompagnons te Rotterdam, de installateur Unica te Rotterdam en Lichtvormgevers, die resulteerde in een bijzonder lichtspel en een geoliede uitvoering van het project.

 

Stelling
Kan een gebouw van allure eigenlijk wel zonder een passend lichtbeeld? Draagt licht bij aan de sfeer van een gebouw? Is mooie verlichting altijd het uitgangspunt bij het ontwikkelen van een lichtvisie? Hoe bepalend is de lichttechniek voor een jarenlang vruchtbaar gebruik?
Al deze vragen vinden een antwoord in het lichtadvies dat ten grondslag ligt aan het resultaat in het Stadhuis te Vlissingen. Het vermaarde architectenbureau KuiperCompagnons uit Rotterdam consulteerde het lichtadvies- en ontwerpbureau Lichtvormgevers voor dit uitdagende project. Het architectenbureau stelt hoge eisen aan haar ontwerpen en steunt daarbij graag op gedegen partners, in dit geval ook op Lichtvormgevers. Het project heeft alles in zich wat een openbaar gebouw in zich dient te hebben: kantoorruimtes, representatieve ontvangstruimtes, een groot atrium, een trouwzaal, een multifunctionele ruimte en niet te vergeten een bijzonder vormgegeven raadzaal. Elke ruimte
vraagt om zijn eigen aanpak, waarbij de functionaliteit, de esthetiek en beheersbaarheid goed in balans moeten zijn.

 

Sfeer en Lichtsfeer
Sfeer is per functieplaats verschillend en wordt bepaald door veel aspecten. Materiaal, kleur en functie worden per ruimte bepaald. Zo ook in het Stadhuis van Vlissingen. Ondanks de verschillende sferen in het gebouw is het gelukt logische overgangen te creëren, waardoor ruimtes in elkaar overvloeien; er is samenhang. Het licht volgt de sfeer van de ruimtes.
In het kantoorgedeelte is de sfeer totaal anders dan in de hal met de imposante trap, waarlangs het bruidspaar zich verplaatst van begane grond naar de trouwzaal op de eerste verdieping. In deze bijzondere hal zorgt het licht voor een theatraal effect en dramatiek, wat de beleving van de bijzondere trouwdag versterkt. De trappartijen vormen hier het middelpunt en worden door richtspots extra geaccentueerd. In de multifunctionele ruimte kan de lichtsfeer worden aangepast aan de functie van het moment.

 

Lichtbeeld en mooie verlichting
Is mooie verlichting noodzakelijk voor het creëren van het optimale lichtbeeld? In de ogen van Lichtvormgevers zijn dit twee verschillende aspecten. Het bureau bekijkt de vraagstelling eerst vanuit het opwekken van lichtbeelden, waarbij het goed mogelijk is dat de verlichting geheel in de architectuur wordt weggewerkt. Vaak is het juist heel sterk indien de verlichting geheel niet zichtbaar is. Verlichting kan ook storend zijn in de ruimte en afbreuk doen aan de architectuur.
Natuurlijk wordt er op bepaalde plaatsen ook gekozen voor mooie verlichting. Daarbij maakt Lichtvormgevers gebruik van een breed scala van toonaangevende fabrikanten. In dit project is onder andere gebruik gemaakt van de merken DELTA LIGHT, Modular, Louis Poulsen, Artemide en iGuzzini. Deze merken staan voor mooie producten in combinatie met goede lichttechnische eigenschappen.

 

Paradepaardjes
Lichtvormgevers ontwierp voor dit project enkele bijzondere lichtobjecten. De meest spraakmakende objecten zijn te vinden in de raadzaal en het atrium. Voor de raadzaal werd in samenspraak met de architect een lichtwolk met een afmeting van 6 x 2,5 meter ontworpen. Het lichtobject heeft de vorm van een wolk en is voorzien van meer dan tweehonderd glaselementen. De lichtwolk valt onder de categorie lichtkunst. De wolk heeft niet uitsluitend een decoratieve functie. De ruimte is hoog. De afstand vanaf het plafond tot aan de vloer is op het hoogste punt twaalf meter. Het lichtobject hangt op vier meter hoogte en zorgt er op deze wijze voor dat de ruimte wordt gebroken.

 

Rond de lichtwolk bevindt zich de lichtkrans, een profiel dat boven de raadstafel is gependeld en speciaal in de vorm van de raadstafel is vormgegeven. In deze krans is functionele en sfeervolle laagvolt halogeenverlichting geplaatst. De lichtbundels worden door speciale lenzen ellipsvormig en volgen de vorm van de tafel. Tevens is in de lichtkrans, in samenwerking met een geluidspecialist, het geluid geïntegreerd, waardoor het aantal zwevende elementen in de ruimte tot een minimum wordt beperkt.
Voor het atrium werden pendelarmaturen ontworpen die zijn voorzien van speciale kappen met een diameter van 80 cm. De objecten bepalen mede de sfeer van het atrium. Elke kap bevat drie lichtbronnen, die afzonderlijk zijn aan en uit te schakelen. Op deze wijze kan de verlichtingssterkte bij een receptie worden teruggebracht, terwijl deze bij normaal gebruik voldoende is voor de bezoekers die plaats nemen op banken in het atrium en daar wat willen lezen. Ook de noodverlichting is in de lichtornamenten geïntegreerd.
Voor de multifunctionele ruimte werden armaturen ontworpen die zijn voorzien van twee energiezuinige lichtbronnen, één van 70 Watt en één van 150 Watt. De armaturen zorgen voor indirect licht via het plafond. De twee lichtbronnen in een armatuur zijn afzonderlijk van elkaar aan en uit te schakelen, waardoor er drie schakelvolumes ontstaan, 5.800 lumen, 12.700 lumen of 18.500 lumen. Afhankelijk van de functie van de ruimte kan het juiste lichtniveau in de ruimte worden gecreëerd. Bij cursussen kunnen alle lichtbronnen worden aangeschakeld, waardoor het lichtniveau op kantoorsterkte gebracht wordt, terwijl bij een seminar het algemene licht in de zaal kan worden teruggebracht. De accentspots in de ruimte zorgen dan voor een extra accent op de sprekers.

Tevens heeft Lichtvormgevers modificaties doorgevoerd op bestaande producten. In de gangen is onder meer gebruik gemaakt van inbouwarmaturen met sprankelend licht. Op sommige plaatsen in het gebouw is echter de afstand tussen planfond en vloer te groot. Daar wordt de verlichting gependeld vanaf het schuine dak. De inbouwarmaturen zijn geplaatst in een speciaal ontworpen gependelde behuizing, waardoor het lichtbeeld in alle gangen gelijk blijft. Ook zijn de armaturen in een wanduitvoering in de raadzaal en het atrium geplaatst, waardoor er eenheid is in de vorm van de verlichting.

 

Attentiewaarde na zonsondergang
Een mooi gebouw kan na zonsondergang een bijdrage leveren aan de kwaliteit van de buitenruimte. Veelal worden gebouwen uitgelicht. Bij het Stadhuis van Vlissingen is echter gekozen voor een heel andere invalshoek. Hier wordt gebruik gemaakt van licht in het stadhuis, dat na zonsondergang naar buiten straalt.
De gevel aan het plein is geheel van glas. Achter het glas bevindt zich de raadzaal, gevormd door de romp van een schip, waarboven de lichtwolk hangt. De onderzijde van het schip wordt zacht aangelicht en ook de lichtwolk blijft ’s avonds branden. Er ontstaat een juweel op het plein.
In de toren vindt een bijzonder lichtschouwspel plaats, waarbij lichtkleuren elkaar bijna onzichtbaar afwisselen. De toren vormt op deze wijze ook ’s avonds een duidelijk oriëntatiepunt dat op grote afstand zichtbaar is: de vlag op het schip.

 

De lichttechniek
In hoeverre is de lichttechniek belangrijk in een project als dit stadhuis? Met welke lichttechnische aspecten dient rekening te worden gehouden? Het eindigt niet bij het zoeken naar energiezuinige lichtbronnen met een lange levensduur. Armaturen met hoogwaardige reflectoren kunnen zorgen voor een rendementsverhoging van meer dan 15%, waardoor met minder armaturen kan worden volstaan. Ook hierdoor wordt bespaard op energie en investering.
Waar nog te vaak op wordt bezuinigd, is de voorschakelapparatuur. Goede voorschakelapparatuur is kostbaar, maar verdient zichzelf terug. In dit project is overal gebruik gemaakt van elektronische voorschakelapparatuur in combinatie met lichtbronnen van Osram. Osram geeft op de voorschakelapparatuur een garantie van vijf jaar, waardoor een lang vruchtbaar gebruik wordt gegarandeerd. Enkele voordelen van elektronische voorschakelapparatuur zijn lagere
energiekosten, langere levensduur van de lichtbron en lagere warmteontwikkeling. Naast de economische voordelen heeft elektronische voorschakelapparatuur ook comfortvoordelen. Het licht is trillingsvrij. Het geeft een rustig lichtbeeld en is minder vermoeiend.

 

In het gebouw is gebruik gemaakt van een intelligente lichtbesturingssysteem. Hierdoor kan al het licht in het gebouw centraal en decentraal worden geregeld. Er bestaat de mogelijkheid lichtsferen op voorhand in te programmeren. Zo kan bijvoorbeeld bij het afsluiten van het gebouw door middel van één druk op de knop het licht in het hele gebouw worden uitgeschakeld en het licht in de gangen naar de uitgang nog even blijven branden, zodat de laatste medewerker het gebouw, zonder in het donker te staan, gemakkelijk kan verlaten. Het systeem is eenvoudig programmeerbaar en kan bij wijzigingen van functies van ruimtes gemakkelijk opnieuw worden geprogrammeerd. Deze systemen kunnen zorgen voor een besparing in de installatie en voor een verhoging van het gebruikersgemak.

 

 

Tekst van de website van KuipersCompagnons:

 

Stadhuis Vlissingen, Nederland
KuiperCompagnons renoveerde het stadhuis van Vlissingen. Het stadhuis is gebouwd tussen 1961 en 1965 naar een vooroorlogs ontwerp van architect Dirk Roosenburg. Het gebouw voldoet nu aan de hedendaagse eisen die aan een modern stadhuis worden gesteld.

Naast de dringende behoefte aan renovatie op zuiver bouwkundig, energetisch en installatietechnisch gebied moest het gebouw ook worden aangepast zodat een andere wijze van functioneren mogelijk is dan ten tijde van het oorspronkelijke ontwerp gebruikelijk was. Dit vernieuwde functioneren heeft zowel betrekking op de interne organisatie, het interieur, als op de beeldvorming naar buiten toe, het exterieur.
Het stadhuis is een monumentaal gebouw. De opbouw is als volgt: een gemetseld gesloten kantoorblok met tegen één hoek een schuin geplaatst representatief entreegebouw met daarin de raadzaal. Dit imposante bouwdeel kreeg door zijn forse hoogte en grotendeels gesloten gevels de bijnaam de kathedraal.

Uitgangspunten van het ontwerp van KuiperCompagnons zijn het streven naar transparantie en democratie geweest. De wijze waarop de stad bestuurd wordt is zichtbaar gemaakt. De drie hoofdfuncties, bestuur en representatie, publieke zaken en stadskantoor, zijn fysiek maar niet ruimtelijk gescheiden.

Het nuttige (kantoor)oppervlak is vergroot door het overkappen van de binnenplaats waar nu de afdeling burgerzaken is gehuisvest, het toevoegen van de raadzaal als tussenvloer in de kathedraal en het verplaatsen van het archief. De gebruikers zijn door middel van structureel overleg, presentaties, rondleidingen en monsterborden nauw betrokken geweest bij het ontstaan van het ontwerp met name wat de interieur en de kantoorindelingen betreft.

Ook het stadhuisplein is opnieuw ontworpen, vormgegeven door KuiperCompagnons. Het plein is kloek en robuust vormgegeven met gebruik van asfalt, cortenstaal, hout en schelpen. Het is de ideale vloer voor allerlei evenementen.
Een loper rolt zich als het ware uit vanaf het podium naar de trappen van de entree. Het stadhuis heeft zo een grandioze ontvangst gekregen, die de forse afstand tussen straat en stadhuis overbrugt

Het monumentale stadhuis heeft een volledige metamorfose ondergaan. Ontdaan van strengheid en voornaamheid is het nu een transparant en uitnodigend gebouw passend bij de moderne tijd. Met een aantal structurele ingrepen is de functionaliteit en capaciteit enorm verbeterd. Het resultaat is een efficiënt en klantgericht stadhuis, waarin én waaromheen het voor alle gebruikers goed toeven is.

https://www.lichtvormgevers.com/
nl